Sağaltma Ocakları Nedir?

Sağaltma kelime anlamı itibariyle iyileştirmek, şifa vermek anlamlarında kullanılmaktadır. Ocak kelimesinin ise üç anlamı bulunmaktadır. Birincisi ocağın batsın deyimindeki anlamıyla soy, sülaledir. İkincisi “Hasan Dede Ocağı” gibi isimlerle anılan Alevi-Kızılbaş topluluklarının bağlı oldukları mekânlardır. Üçüncüsü de bir ya da birkaç hastalığı sağalma yetisine sahip olan kişi ya da kişilerdir. Ocak ve ocaklı kelimeleri genellikle eş anlamlı olarak kullanılmakla birlikte bir veya birkaç hastalığı sağaltma gücüne sahip olan aileye ocak, bu aile içerisinde sağaltma görevini üstlenen kişiye ocaklı denilmektedir.

Sağaltma ocaklarının kökeni Şamanizm’de birçok vazifesinin yanı sıra hastalıkları sağaltma görevi üstlenen şamanlara dayanmaktadır. İslamiyet’in kabulüyle birlikte toplum üzerindeki etkileri sona eren şamanlar din adamlığı görevlerini şeyh, derviş, hoca gibi kişilere devretmişler, halk hekimliği görevlerini ise ocak olarak sürdürmüşlerdir. Şamanizm’in birçok kalıntısı günümüze kadar ulaşarak ocakların hastalıkları sağaltma yöntem ve uygulamalarının temelini oluşturmuştur. Türk toplumunun gerçek hekimleri olan ocaklı kişiler görevlerini nesilden nesile sürdürerek yazılı olmayan kurallar ile günümüze kadar ulaştırmışlardır. Sağaltma ocaklarında nesiller boyunca elde edilen bilgilerin yanı sıra inançlar ve birtakım mantık dışı işlem ve uygulamalar yer almaktadır.

Şeyh, derviş gibi İslami şahsiyetlerin vefatlarının ardından halk arasında bu kişiler etrafında çeşitli efsaneler ortaya çıkmıştır. Özellikle sağlıkları bozulan kişiler bu İslami şahsiyetlerin ölümlerinin ardından türbe ve mezarlarını ziyaret ederek dertlerine deva aramışlardır. Bu sebeple ocak olarak kabul ettiğimiz bu mekânlarda da çeşitli uygulamalar geliştirilmiştir.

Günümüzde sağaltma ocaklarına başvuran kişileri iki guruba ayrılmak mümkündür. İlk grupta yer alan kişiler çeşitli hastalıkları nedeniyle doğrudan sağaltma ocaklarına başvuran kişilerdir. Bu kişiler genellikle kırsal kesimlerde oturan, eğitim seviyeleri düşük ya da ekonomik durumu iyi olmayan kişilerdir. İkinci grupta yer alan kişiler ise modern tıbbın bütün imkânlarından yararlanmasına rağmen sıkıntılarına çare bulamadıkları için sağaltma ocaklarına başvururlar.